Uprawa rzepaku ozimego to nie tylko kwestia doboru odpowiedniego stanowiska czy nawożenia – to przede wszystkim sztuka obserwacji i zrozumienia, przez jakie fazy rozwojowe rzepaku przechodzi ta roślina. Dla każdego rolnika, który poważnie podchodzi do optymalizacji plonów, świadomość tych etapów to fundament efektywnej produkcji.
Bez względu na to, czy chodzi o ochronę przed chorobami, właściwe dawkowanie nawozów, czy nawet termin zbioru, wszystko to opiera się na precyzyjnej analizie faz fenologicznych, które rzepak przechodzi.
Spis treści
Skala BBCH
Skala BBCH o międzynarodowa klasyfikacja faz rozwojowych roślin, stosowana również dla gatunków dwuliściennych, do których należy rzepak. Dzięki tej skali możliwe jest precyzyjne określenie faz rozwojowych rzepaku, na jakim etapie znajduje się roślina, co ułatwia podejmowanie decyzji agrotechnicznych. Dla rzepaku skala BBCH prezentuje się następująco.
Główna faza rozwojowa 0 – Kiełkowanie (BBCH 00–09)
- 00 – Nasiono suche
- 01 – Nasiono zaczyna pęcznieć
- 03 – Pękanie łupiny nasiennej
- 05 – Korzonek przebija łupinę
- 07 – Hipokotyl (szyjka korzeniowa) zaczyna się wydłużać
- 09 – Liścienie przebijają powierzchnię gleby – kiełkowanie zakończone
Główna faza rozwojowa 1 – Wzrost liścieni (BBCH 10–19)
- 10 – Liścienie całkowicie rozwinięte
- 11–19 – Rozwijają się kolejne liście właściwe (zwykle numerowane, np. BBCH 12 – 2 liście, BBCH 13 – 3 liście itd.)
Główna faza rozwojowa 2 – Rozwój pędów bocznych (BBCH 20–29)
- 20 – Początek rozgałęziania
- 21–29 – Rozwijają się kolejne pędy boczne (np. BBCH 23 – 3 pędy boczne, BBCH 29 – koniec formowania pędów bocznych)
Główna faza rozwojowa 3 – Wydłużanie pędu głównego (BBCH 30–39)
- 30 – Początek wydłużania pędu głównego
- 31–39 – Stopniowe wydłużanie, tworzenie międzywęźli
Główna faza rozwojowa 4 – Rozwój pąków kwiatowych (BBCH 40–49)
- 40 – Pąki kwiatowe zaczynają być widoczne – pąki kwiatowe widoczne
- 41–49 – Intensywny rozwój pąków, ale pąki kwiatowe nadal zamknięte
Główna faza rozwojowa 5 – Kwitnienie (BBCH 50–59)
- 50 – Widoczne pierwsze płatki
- 51–59 – Stopniowe otwieranie się kwiatów na głównym kwiatostanie, od dołu ku górze
Główna faza rozwojowa 6 – Dojrzewanie owoców (BBCH 60–69)
- 60 – Głównym kwiatostanie otwartych pierwsze kwiaty
- 61–69 – Kwitnienie pełne, potem przekwitanie, zawiązywanie łuszczyn
Główna faza rozwojowa 7 – Rozwój nasion i owoców (BBCH 70–79)
- 70 – Początek zawiązywania nasion
- 71 – Nasiona zielone w łuszczynach
- 73–75 – Łuszczyn osiągnęło typową wielkość
- 77–79 – Nasiona w fazie dojrzewania, część przebarwia si
Główna faza rozwojowa 8 – Dojrzałość nasion (BBCH 80–89)
- 80 – Nasiona brązowe pojawiają się w łuszczynach
- 81–89 – Postępujące dojrzewanie, wysychanie łuszczyn, gotowość do zbioru
Główna faza rozwojowa 9 – Faza po zbiorze (BBCH 90–99)
- 90 – Nasiona zebrane
- 91–99 – Okres pożniwny, roślina zamiera, możliwe odrosty
Wschody i faza liścieniowa
Proces rozwojowy rzepaku ozimego zaczyna się od wschodów. Jeśli termin siewu rzepaku był dobrze dobrany, ani za wczesny, ani zbyt późny, roślina ma szansę na optymalny rozwój przed nadejściem zimy. Pierwszymi widocznymi objawami są liścienie – charakterystyczne dla gatunków roślin dwuliściennych.
W tej fazie ważna jest ochrona przed szkodnikami oraz ograniczenie zachwaszczenia. Właściwa obsada i zdrowy system korzeniowy będą miały kluczowe znaczenie w kolejnych etapach rozwoju.
Rozwój rozety
Następnie rzepak przechodzi w fazę rozety, w którym to liście tworzą przyziemną strukturę, dzięki której roślina magazynuje substancje zapasowe. To także czas, gdy przechodzą fazy rozwojowe niewystępujące u wielu innych gatunków roślin jedno- i dwuliściennych.
To etap szczególnie wrażliwy na choroby grzybowe. Regularna lustracja plantacji i ewentualna interwencja fungicydowa mogą zadecydować o dalszym powodzeniu uprawy.
Wydłużanie pędu i formowanie pąków kwiatowych
Wczesną wiosną, gdy tylko warunki pogodowe na to pozwolą, rzepak zaczyna intensywnie rosnąć. Widoczne staje się wydłużanie pędu głównego i formowanie zawiązków kwiatowych.
To właśnie wtedy zaczynają być widoczne pojedyncze pąki kwiatowe – moment kluczowy dla dalszego rozwoju. Niektóre pąki kwiatowe są nadal zamknięte, ale u części roślin można już zaobserwować, że pąki kwiatowe widoczne są wyraźnie. Im więcej światła i ciepła, tym szybciej proces ten postępuje.
Kwitnienie
Kiedy na głównym kwiatostanie otwartych jest coraz więcej kwiatów, roślina osiąga pełnię swojej biologicznej aktywności. Wtedy też zauważymy, że widoczne pierwsze płatki zaczynają się rozwijać, a z czasem pojawiają się starsze płatki.
Kwitnienie to najbardziej wymagający okres pod względem ochrony przed szkodnikami i chorobami. Ponadto, ewentualne przymrozki czy ulewne deszcze mogą poważnie zaszkodzić kwitnącym roślinom.
Dojrzewanie
Po kwitnieniu rzepak przechodzi w fazę formowania łuszczyn. Na początku łuszczyn osiągnęło typową wielkość, a w ich wnętrzu rozwijają się nasiona zielone. To etap, w którym łatwo przecenić stabilność plonu – choć z zewnątrz wszystko może wyglądać na gotowe, wnętrze łuszczyn wciąż dojrzewa.
Z czasem nasiona zmieniają barwę – pojawiają się nasiona brązowe, co jest sygnałem, że rzepak zbliża się do pełnej dojrzałości. Na tym etapie nie ma już miejsca na błędy, każda decyzja może wpłynąć na jakość i ilość zbioru.
Zbiór
Ostatni akt w cyklu rozwojowym to moment, gdy nasiona zebrane zostają z plantacji. Właściwy termin zbioru to nie lada wyzwanie – zbyt wczesny może skutkować niedojrzałymi nasionami, zbyt późny – ich osypywaniem się. Rolnik, który dokładnie śledził fazy rozwojowe rzepaku, z dużym prawdopodobieństwem trafi w punkt.
Dlaczego znajomość faz rozwojowych rzepaku ma tak wielkie znaczenie?
Właściwe rozpoznanie i reagowanie na fazy rozwojowe rzepaku pozwala optymalizować nawożenie, ochronę chemiczną, a nawet plonowanie. Uprawa roślin ma miejsce w dynamicznym środowisku przyrodniczym, dlatego nie można opierać się wyłącznie na kalendarzu. Rośliny, które przechodzą fazy rozwojowe niewystępujące u innych gatunków roślin, potrzebują wyjątkowej uwagi. Każdy etap, od momentu, gdy pąki kwiatowe rozwinięte, aż po brązowienie nasion, niesie za sobą konkretne wyzwania.
Wybierz odpowiednie nasiona rzepaku do siewu i zadbaj o prawidłowy jego rozwój!
Na prawidłowy proces rozwoju rzepaku niewątpliwie wpływa też rodzaj odmiany jaka będzie użyta do siewu. W ofercie Top Nasiona możesz znaleźć świetną odmianę populacyjną – Rzepak ONCA, który jest jedną z najbardziej opłacalnych odmian liniowych rzepaku ozimego. Ta odmiana jest gwarancją maksymalnych plonów, zimnotrwałości i wysokiej odporności na choroby. Do czołówki odmian mieszańcowych należy zaliczyć odmianę charakteryzującą się bardzo wysokim zaolejeniem – RGT GUZZI, oraz RGT PARADIZZE, która posiada wysoką odporność na choroby i jest gwarantem wysokiego plonu.
Jeżeli szukasz najlepszych nasion rzepaku do swojego gospodarstwa – skontaktuj się z nami!
