Dlaczego Owies szorstki (Avena strigosa) to wartościowy poplon?
Owies szorstki, znany również jako Avena strigosa, to roślina z rodziny wiechlinowatych, która odgrywa ważną rolę w rolnictwie, zwłaszcza jako roślina poplonowa. W poniższym tekście szczegółowo przyjrzymy się właściwościom i budowie tej rośliny, jej charakterystyce w kontekście rośliny poplonowej oraz wpływowi na glebę. Omówimy także historię i pochodzenie owsa szorstkiego oraz jego zastosowanie w rolnictwie.
Historia Owsa szorstkiego
Owies szorstki (Avena strigosa Schreb.), znany również jako owies piaskowy lub owsik, jest gatunkiem zbożowym pochodzącym z zachodniej i północno-zachodniej Europy. Historyczne i botaniczne badania wskazują, że centrum jego pochodzenia i zróżnicowania znajduje się w północno-zachodnich Pirenejach na półwyspie Iberyjskim. Uczeni tacy jak Maltsev (1930), Baum (1977) i inni przypuszczają, że owies szorstki wyewoluował z form dziko rosnących, które są pospolite w tych regionach.
Archeologiczne znaleziska ziarniaków z rodzaju Avena sugerują, że A. strigosa mogła być uprawiana w Europie Środkowej już w epoce brązu, między 2000 a 700 rokiem p.n.e., co wskazuje na jej długą historię wykorzystania w rolnictwie, jeszcze przed bardziej znanymi gatunkami takimi jak A. sativa (owies zwyczajny) czy A. fatua (owies głuchy).
W początkach XX wieku owies szorstki był powszechnie uprawiany w wielu krajach Europy zachodniej, północnej i środkowej jako zboże oraz roślina pastewna. W Polsce, dane dotyczące uprawy owsa szorstkiego pochodzą z końca lat 40-tych XX wieku. Był on wówczas uprawiany głównie na Podhalu, a szczególnie w okolicach Nowego Targu, jako domieszka do owsa siewnego. Wcześniej owies szorstki był znany z upraw na Pomorzu Zachodnim, Prusach Wschodnich oraz Śląsku.
Owies szorstki – składnik mieszanki poplonowej Top Gleba
Właściwości i Budowa Rośliny
Owies szorstki jest rośliną jednoroczną, charakteryzującą się dobrze rozbudowanym systemem korzeniowym, który pozwala na efektywne wykorzystanie składników odżywczych z gleby. Posiada proste, wzniesione łodygi, które mogą osiągać do 1,5 metra wysokości. Liście są szorstkie i szerokie, co jest cechą charakterystyczną tej odmiany owsa. Ziarno, choć mniejsze niż u innych odmian owsa, jest cenione ze względu na swoją wysoką zawartość białka i innych wartości odżywczych.
Czy owies nadaje się na poplon?
Charakterystyka w Kontekście Rośliny Poplonowej
Owies szorstki, jako roślina poplonowa, posiada szereg cech, które sprawiają, że jest on cenionym wyborem w rolnictwie zrównoważonym. Poniżej przedstawiamy szczegółową charakterystykę tej wyjątkowej rośliny:
Niska Norma Wysiewu i Łatwe Wschody: Owies szorstki charakteryzuje się niską normą wysiewu, co oznacza, że do zasiewu dużych powierzchni potrzebna jest stosunkowo mała ilość nasion. Ponadto, nasiona te łatwo kiełkują w różnych warunkach, co jest kluczowe, szczególnie w trudnych warunkach klimatycznych lub glebowych.
Wysoka Wytrzymałość i Minimalne Wymagania: Roślina ta jest bardzo wytrzymała; rozwija się nawet w surowych warunkach, zużywając przy tym niewiele wody i składników pokarmowych. Jest to szczególnie ważne w rejonach o ograniczonych zasobach naturalnych.
Bujna Biomasa i Silny System Korzeniowy: Produkuje bujną biomasę, co przekłada się na dużą ilość materii organicznej dostarczanej do gleby. Płytki, ale bardzo silnie rozwinięty system korzeniowy owsa szorstkiego pomaga w stabilizacji i może rozluźnić strukturę gleby. Korzenie te penetrują orną warstwę gleby, co zwiększa jej porowatość i przepuszczalność. Dzięki temu poprawia się aeracja gleby oraz jej zdolność do zatrzymywania wody, co jest szczególnie korzystne w obszarach podatnych na suszę. Jest efektywny w eksploracji zarówno pionowej, jak i poziomej warstwy gleby, co sprawia, że owies szorstki jest szczególnie efektywny w poprawianiu struktury gleby oraz w wykorzystaniu dostępnych zasobów wodnych i mineralnych.
Konkurencyjność i Odporność: Jest to roślina wysoce konkurencyjna, która skutecznie hamuje wzrost chwastów dzięki swojej bujnej masie liściowej i allelopatycznym właściwościom. Owies szorstki jest także mało wrażliwy na choroby grzybowe, co czyni go łatwym w utrzymaniu i zmniejsza potrzebę stosowania środków ochrony roślin.
Poprawa Gleby i Konserwowanie Azotu: Wzbogaca stanowisko w niezbędne składniki pokarmowe. Jest rośliną, która może magazynować azot w swoich tkankach. Po zakończeniu cyklu życia i rozkładzie biomasy, azot ten jest uwalniany do gleby, stając się dostępny dla następnych upraw, wspierając ich wzrost. Jest to przykład naturalnej symbiozy i recyklingu składników odżywczych, który zmniejsza potrzebę stosowania sztucznych nawozów.
Roślina Fitosanitarna: Ponadto, owies szorstki działa jako roślina fitosanitarna (ma wyjątkowe właściwości fitosanitarne), redukując populację wolno żyjących nicieni glebowych, które mogą być szkodliwe dla wielu roślin uprawnych.
Wydzielanie Kwasów Glikolowych: Jedną z kluczowych właściwości owsa szorstkiego, jako rośliny poplonowej, jest jego zdolność do wydzielania kwasów glikolowych. Kwas te przyczyniają się do supresji chwastów i mogą poprawiać dostępność fosforu w glebie, co jest istotne dla następnych upraw zbóż i innych roślin.
Allelopatia: Owies szorstki posiada również zdolność allelopatyczną, czyli wpływ na wzrost innych roślin przez substancje biochemiczne wydzielane do środowiska. Uprawa owsa działa hamująco na rozwój niektórych gatunków chwastów, co sprawia, że jest cennym komponentem w zarządzaniu naturalnymi agroekosystemami.
Wytwarzanie Skopoletyny: Kolejną interesującą cechą jest produkcja skopoletyny przez korzenie owsa szorstkiego. Ten alkaloid ma działanie fungistatyczne, co pomaga w ochronie rośliny przed patogenami glebowymi i może ograniczać występowanie chorób w przyszłych uprawach.
Owies szorstki w mieszance Top Gleba
Podsumowanie
Avena strigosa (Owies szorstki) jest rośliną o wielu korzystnych właściwościach, które sprawiają, że jest ona doskonałym wyborem na poplon w różnych systemach rolniczych. Świetnie sprawdza się przy poprawie produkcyjności zbóż, dlatego też najlepiej gdy jest zastosowany jako uprawa rozdzielająca następujące po sobie rośliny zbożowe. Zdolność owsa do adaptacji, minimalne wymagania uprawowe oraz pozytywny wpływ na środowisko glebowe czynią ją cennym składnikiem mieszanek poplonowych, jak choćby mieszanki Top Gleba, optymalnej kompozycji roślin poplonowych działających strukturotwórczo na glebę.
Stosowanie mieszanki TOP GLEBA przynosi szereg korzyści, w tym polepszenie kondycji gleby oraz zdrowia stanowiska. Rośliny poplonowe mają za zadanie podnieść wielkość plonów roślin uprawnych w kolejnych zasiewach. Ponadto, mieszanka poplonowa odpowiada wymogom programów zazielenienia, rolno-środowiskowych oraz ekoschematów.
