Pola w złocistym odcieniu koloru żółtego, rozciągające się corocznie w okresie wiosny i lata na terenie całej Polski niezmiennie wzbudzają zachwyt. Z drugiej strony nikogo już nie dziwią – zdążyliśmy przywyknąć do ich widoku, tym bardziej, że areał upraw rzepaku w naszym kraju systematycznie rośnie. Nie bez przyczyny roślina cieszy się tak dużą popularnością. Z rzepaku wytwarza się wiele cennych produktów. Co otrzymujemy z rzepaku? Jakie jest jego przeznaczenie?
Spis treści
Zastosowanie rzepaku
Co produkuje się z rzepaku? Przede wszystkim olej! Rzepak to jedna z najważniejszych, o ile nie najważniejsza roślina oleista na naszej szerokości geograficznej. Wytwarzany z niej olej, wcale nieprzesadnie, jest nazywany oliwą północy. Jego największą zaletą, oprócz wyjątkowego smaku i aromatu, jest to, że posiada najkorzystniejszy skład tłuszczowy – oprócz kwasu oleinowego, zawiera kwasy omega-3 i omega-6 w najlepszej możliwej proporcji. Poza tym, jest doskonałym źródłem witaminy E, polifenoli, fitosteroli i karotenów. Jednocześnie ma najniższe spośród wszystkich tłuszczów roślinnych stężenie tłuszczów nasyconych (a te, jak widomo, nie służą naszemu zdrowiu). Oprócz oleju tłoczonego na zimno, z rzepaku uzyskuje się olej rafinowany i margarynę o wszechstronnym zastosowaniu.
Jak się robi olej z rzepaku?
Olej rzepakowy wytwarza się z niewielkich, oleistych, jasnych i okrytych czarną łuską nasion rzepaku. Zastosowanie znajduje w tym przypadku proces tłoczenia, którego celem jest rozbicie nasionek i wydobycie z nich cennego płynu. Efektem tłoczenia jest tzw. olej tłoczony na zimno (inaczej nierafinowany). Drugim popularnym sposobem produkcji jest metoda dwuetapowa, tj. poprzez tłoczenie oraz ekstrakcję, inaczej oczyszczenie i rafinację, czyli podgrzanie surowca do bardzo wysokiej temperatury. Dzięki temu płyn jest idealnie oczyszczony (niestety również z niektórych korzystnych substancji), traci intensywny kolor, specyficzny smak i staje się bezzapachowy. Co ważniejsze jednak – za sprawą rafinacji osiąga wysoki punkt dymienia (można na nim smażyć i piec potrawy w wysokiej temperaturze).
Co otrzymujemy z rzepaku, poza olejem?
Główne zastosowanie rzepaku to produkcja oleju. Na tym jednak nie kończą się właściwości oraz możliwości wykorzystania tej popularnej rośliny uprawnej. Równie cennym i smacznym produktem, który powstaje właśnie z rzepaku (a właściwie pyłku i nektaru) jest miód. Po tym, jak wiosną pracowite pszczoły zapylą żółte kwiaty rzepaku, przez cały rok możemy cieszyć swoje podniebienia idealnie kremowym, jasnym miodem, który ma zbawienny wpływ na układ krążenia i wątrobę. Warto pamiętać, że najsmaczniejszy i najświeższy miód rzepakowy kupimy od pszczelarzy w maju i czerwcu.
Rzepak – wykorzystanie w przemyśle
Chociaż nie mówi się na ten temat dużo, oprócz oleju spożywczego i miodu, z rzepaku uzyskuje się również biopaliwo. Jest to możliwe za sprawą produktów ubocznych produkcji oleju, w tym tzw. poekstrakcyjnej śruty rzepakowej, wytłoków i glicerolu. Śruta może być również wykorzystana jako składnik paszy dla zwierząt hodowlanych (zawiera duże ilości białka). Takim biopaliwem można napędzać silniki wysokoprężne. Dla wielu osób ciekawostką może się również okazać fakt stosowania oleju rzepakowego w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym, m.in. do produkcji mydła, środków piorących, lakierów i leków.