Do niedawna mało popularna uprawa słonecznika staje się atrakcyjną alternatywą dla rzepaku. Jest to roślina jednoroczna, która należy do grupy roślin oleistych. W oparciu o dane z wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich, w Polsce powierzchnia uprawy tej rośliny w ubiegłym roku wynosiła około 8300 hektarów. Największym producentem ziaren słonecznika jest Ukraina (areał w 2020 roku wyniósł ponad 6,3 mln hektara). Słonecznik wykorzystywany jest w przemyśle spożywczym, w rolnictwie na kiszonkę, zielony nawóz w poplonach, paszę objętościową, śrutę. Doskonale sprawdza się również jako poplon strukturotwórczy. Jakich warunków potrzebuje słonecznik do prawidłowego wzrostu gwarantującego opłacalność? Co warto wiedzieć o tej roślinie? Sprawdź!
Spis treści
Siew słonecznika – warunki glebowe i klimatyczne
Jak siać słonecznik? Słonecznik nie jest wymagającą rośliną, posiada pionowy system korzeniowy, dzięki czemu łatwo wydobywa składniki odżywcze i wodę z dużej objętości gleby. Może być uprawiany na terenie całego kraju. Najlepiej plonuje na glebach żyznych zasobnych w próchnicę, kompleksu pszennego bardzo dobrego (kompleks I) i pszennego dobrego (kompleks II). Najniższą rekomendowaną klasą gleby dla tej rośliny jest klasa IVa, natomiast nowoczesne odmiany dobrze sobie radzą w jeszcze słabszych warunkach, można siać nawet na klasach V i VI, więc można powiedzieć, że słonecznik nadaje się do uprawy na wszystkich rodzajach gleb. Optymalne pH podłoża waha się w granicach 6,5–7,2. Najlepszym przedplonem są rośliny okopowe i motylkowe.
Termin siewu słonecznika
Ze względu na charakterystyczną budowę, a dokładniej grubą i omszoną skórkę, roślina stosunkowo dobrze znosi suszę. Ważnym czynnikiem gwarantującym jej prawidłowy wzrost jest dostęp do światła. Słonecznik nie powinien być siany na obszarach o dużym zacienieniu. Słonecznik siany jest metodą siewu punktowego. Słonecznik nie powinien być sadzony w tej samej glebie częściej niż raz na cztery lata. Nasiona słonecznika umieszcza się na głębokości od 2 do 5 cm – zawsze warto zapoznać się z zaleceniami producenta konkretnego materiału siewnego. Zakłada się rozstaw rzędów 50-60 cm, a odległość nasion w rzędzie 22-27 cm. Norma wysiewu to ok 75 000 roślin/ha, ale zaleca się ją zwiększyć o 5-10% na ziemiach dobrych i analogicznie zmniejszyć obsadę na glebach słabszych. Optymalny termin siewu słonecznika przypada w okresie, kiedy gleba na odpowiedniej głębokości (ok. 5 cm) osiąga temperaturę 6–8 stopni, można się także wspomagać obserwacją kwitnienia mniszka lekarskiego, czereśni i czarnej porzeczki. Nasiona słonecznika umieszcza się na podobnej lub większej głębokości niż zboża. Jeśli podłoże będzie zbyt zimne, spowoduje nierównomierne i opóźnione wschody, należy o tym pamiętać planując wysiew słonecznika. Przeważnie okres wysiewu przypada mniej więcej na 15-25 kwietnia, w zależności od panujących w tym okresie warunków atmosferycznych. Ważne jest to, aby podczas kwitnienia była słoneczna pogoda – źle reaguje na długotrwałe przymrozki.
Zapotrzebowanie pokarmowe słonecznika
Jakie są ogólne wymagania słonecznika? Aby słonecznik prawidłowo się rozwijał, należy zapewnić mu podaż na najważniejsze składniki pokarmowe, zapewnić szereg odpowiednich środków ochrony roślin. Liczne analizy wskazują na to, że najkorzystniejsze okazuje się nawożenie 50-60 kg N (należy też uwzględnić azot znajdujący się w glebie), 40–60 kg P2O5 i 120–180 kg K2O/ha. Niedobory azotu prowadzą do zaburzenia rozwoju i wzrostu liści oraz nasion słonecznika (zmniejszenia poziomu białka i oleju, pogorszenia całkowitej biomasy). Z kolei nadmiar substancji wydłuża wegetację, opóźnia dojrzewanie koszyczków i niełupek, zmniejsza odporność rośliny na wyleganie i porażenie przez choroby grzybowe, zgorzel siewek, szara pleśń słonecznika. Nawozy fosforowe i potasowe zaleca się stosować głównie jesienią, natomiast azotowe – wiosną. Warto pamiętać, że w uprawie słonecznika dużą role odgrywa również bor i molibden.
Minimalna wielkość uprawy słonecznika
Słonecznik, mimo swojej wysokiej odporności na zmienne warunki atmosferyczne (przede wszystkim suszę), nie zawsze przynosi satysfakcjonujące plony. Do strat w uprawie przyczyniają się przede wszystkim ptaki, dla których ziarno jest atrakcyjnym pożywieniem, mszyce, pędraki, ślimaki i omacnica słonecznikówka oraz choroby wywołane przez patogeny, głównie grzyby. Eksperci zaznaczają, że dla zachowania opłacalności, na uprawę słonecznika należy przeznaczyć nie mniej niż 20 hektarów ziemi.
Zbiór Słonecznika
Optymalny termin zbioru w polskich warunkach przypada na koniec września – początek października (najpóźniej), kiedy niełupki posiadają wilgotność maksymalnie 25%, ale zaleca się zbiór z o wiele niższą wilgotnością i gdy całe rośliny słonecznika zasychają wyraźnie kończąc wegetację. W tym czasie koszyczki słonecznika zaczynają pochylać się w kierunku ziemi. Opóźnianie zbioru może powodować osypywanie się nasion, a opóźnione zbiory słonecznika podczas deszczowej pogody, mogą powodować porażenie koszyczków przez zgniliznę twardzikową. Przy dłuższym przechowywaniu ziarna trzeba pamiętać, aby były dosuszone najlepiej, aby wilgotność nasion wynosiła 7-8% wówczas nie ma problemu z psuciem się nasion.
Jaką odmianę słonecznika wybrać?
Na plonowanie słonecznika ogromny wpływ ma jakość ziarna. Szczególnie dobrymi parametrami wyróżnia się LISKA SU – nowa odmiana tolerancyjna na sulfonylomoczniki. LISKA SU doskonale sprawdza się nawet na słabszych stanowiskach. Wysokie plony, dobre zaolejenie, wysoka odporność na zmienne warunki atmosferyczne oraz łatwa ochrona herbicydowa sprawiają, że odmiana z roku na rok cieszy się większym zaufaniem rolników.