Wysokość i jakość plonów roślin uprawnych, m.in. rzepaku, są uzależnione od szeregu czynników, począwszy od przygotowania roli, poprzez stanowisko i pogodę, skończywszy na ochronie przed chorobami. Ogromnie ważne przy tym wszystkim jest dobranie odpowiedniej, tj. dostosowanej do regionu i rodzaju gleby oraz odpornej na niekorzystne warunki atmosferyczne i choroby odmiany. Każdy rolnik, który uprawia na swoich polach rzepak, powinien zdawać sobie sprawę, co grozi temu gatunkowi. Wobec tego, prezentujemy najpoważniejsze choroby rzepaku z podziałem na choroby korzeni rzepaku, łodyg i liści, a także łuszczyn.
Spis treści
Choroby korzeni rzepaku
Jedną z najpoważniejszych chorób rzepaku jest Phoma, czyli sucha zgnilizna kapustnych, ta jako pierwsza atakuje plantacje rzepaku ozimego. Typowym objawem jest tzw. nekroza, polegająca na obumieraniu komórek rośliny. Proces ten rozpoczyna się od zewnątrz – na przekrojach szyjek korzeniowych i z czasem sucha zgnilizna kapustnych postępuje w głąb tkanki miękiszu łodyg. W zaawansowanym stadium nekrozą objęte są całe pędy, przez co do łuszczyn nie są przepuszczane składniki pokarmowe i woda. Ostatecznie plon jest znacznie niższy i traci na jakości. Na szczęście wiele nowych odmian, np. RGT PARADIZZE wykazuje wysoką odporność na suchą zgniliznę kapustnych. W pełni zdrowe rośliny w ogóle nie mają nekroz na obwodzie szyjki korzeniowej.
Rzepak – choroby widoczne na łodygach i liściach
Powszechnymi chorobami rzepaku są również: sclerotinia, werticilioza i cylindrosporioza. Ich symptomy przede wszystkim są widoczne na łodygach i liściach roślin. Sclerotinia nazywana inaczej zgnilizna twardzikowa objawia się białym nalotem o kożuchowatej strukturze. Wciąż przyczynia się ona do dużych strat w uprawie rzepaku. Co prawda, coraz więcej odmian jest na nią odpornych, jednak wciąż warto stosować środki ochrony roślin zapobiegające właśnie przed zgnilizną twardzikową. Z kolei werticilioza często pojawia się znienacka, bo już w ostatniej fazie rozwoju rzepaku. Choroby grzybowe tego rodzaju nie da się zwalczyć fungicydami, w związku z czym bardzo ważne, aby wysiewać na polach te odmiany, które wykazują genetyczną odporność na grzyby z rodzaju verticillium. Ostatnia z omawianych tu poważnych chorób łodyg i liści rzepaku, choć wciąż mało znana – cylindrosporioza – pojawia się na skutek zmian klimatycznych. Jej objawy jesienią są utajone, przez co jest trudna do wykrycia w początkowej fazie rozwoju. W początkowym okresie dojrzewania, na łodygach roślin pojawia się biały nalot, który stopniowo przechodzi w brunatne plamy z czarnym pierścieniem na obwodzie. W końcu liście deformują się, po czym obumierają. Choroba ta może powodować ponad 50-procentowe straty plonu, w związku z czym przy wyborze odmiany rzepaku również powinno się zwrócić uwagę na jego odporność na cylindrosporiozę. Jesienią również popularna jest zgorzel siewek, która powstaje zarówno w formie przedwschodowej, jak i powschodowej.
Choroby łuszczyn rzepaku
Oprócz chorób korzeni rzepaku, łodyg i liści, istnieją jeszcze choroby łuszczyn. Najważniejszą z nich, wciąż występującą na wielu plantacjach wydaje się być czerń krzyżowych. Poraża ona zarówno liście, jak i łuszczyny. Czerń krzyżowych przez porażenie łuszczyn skutkuje zmniejszeniem powierzchni asymilacyjnej, w efekcie czego obumierają całe łuszczyny i dochodzi do obumierania roślin już na etapie kiełkowania. Podobnie, jak w przypadku opisywanej powyżej sclerotinią, celem ochrony rzepaku przed czernią krzyżowych i uzyskania możliwie najwyższego plonu dobrej jakości, stosuje się specjalistyczne środki ochrony roślin. Należy jednak pamiętać, że o skuteczności takiego zabiegu często przesądzają warunki pogodowe.
Zgnilizna twardzikowa: popularna choroba rzepaku
Niechlubne pierwsze miejsce na liście chorób najczęściej siejących spustoszenie na polach rzepaku jest zgnilizna twardzikowa wywołana przez grzyb Sclerotiniasclerotiorumi. Są to głównie choroby rzepaku ozimego, ale także dotykają jarego. Na atak patogenu szczególnie narażone są plantacje zakładane bez odpowiedniego płodozmianu. Niepokojące symptomy pojawiają się w okresie kwitnienia lub nieco przed nim. Oznaką zainfekowania grzybem Sclerotiniasclerotiorumi są wodniste, jasnoszare, stopniowo ciemniejące plamy na łodygach. Z czasem pojawia się na nich biały nalot przypominający kożuch. Brak odpowiedniej ochrony przed patogenem może spowodować straty na poziomie nawet 50%. Grzyb stwarza szczególnie duże zagrożenie na polach rzepaku ozimego, choć odmiana jara również nie pozostaje w pełni bezpieczna.
Sucha zgnilizna kapustnych
Kolejną groźną chorobą rzepaku jest sucha zgnilizna kapustnych atakująca rośliny podczas całego okresu wegetacji. Jej rozwojowi sprzyja wysoka wilgotność powietrza i deszczowa aura z temperaturą utrzymującą się na poziomie powyżej 15°C. Choroba rzepaku wywołana jest przez dwa rodzaje grzybów: Leptoshaeria maculans i Leptospheria biglobosa. Objawy choroby możemy zaobserwować na liściach, na których powstają jasnobrunatne, owalne plamy z ciemniejszą otoczką i widocznymi owocnikami grzyba, oraz na łodygach (ciemnobrunatne plamy z piknidiami), powodując uszkodzenia roślin. Sucha zgnilizna kapustnych do niedawna była zmorą rolników, jednak pojawienie się genu RLM7 oraz innych genów odporności znacznie zmniejszyło siłę jej rażenia. Jak walczyć z suchą zgnilizną kapustnych? Chcesz dowiedzieć się, czy rzepak danej odmiany jest odporny na atak grzybów wywołujących suchą zgniliznę kapustnych? Aby sprawdzić jego odporność, wystarczy przeciąć roślinę na wysokości szyjki korzeniowej. Odporne odmiany nie posiadają nekroz na jej obwodzie.
Czerń krzyżowych
Czerń krzyżowych zaliczana jest do grupy alternarioz. Choroba wywołana przez grzyby Alternaria brassicae, Alternaria brassicicola oraz Alternaria alternata atakują liście i łuszczyny dojrzewającego rzepaku wywołując widoczne oznaki porażenia. Mocne porażenie łuszczyn powoduje zmniejszenie powierzchni asymilacyjnej, a w ostateczności ich obumieranie. Nasiona z porażonych łuszczyn są również porażone. Co ważne, w tym przypadku o skuteczności zabiegów fungicydowych w dużej mierze decyduje pogoda.
Sprawdź także artykuł: kiedy desykować rzepak
Sprawdź nasiona rzepaku dostępne w naszej firmie!
