W dobie dynamicznych zmian klimatycznych, wyczerpujących się zasobów naturalnych i rosnących oczekiwań wobec rolnictwa, międzyplon ścierniskowy przestaje być tylko dodatkiem do planu upraw. Coraz częściej staje się on nieodzownym elementem strategii gospodarowania ziemią, wspierającym nie tylko plonowanie, ale i ekosystemy glebowe.
Spis treści
Co to jest międzyplon ścierniskowy?
Międzyplon ścierniskowy to rośliny uprawiane bezpośrednio po zbiorze uprawy głównej, najczęściej zbóż, z przeznaczeniem na przyoranie przed następnym zasiewem. Jego głównym celem nie jest plon użytkowy, ale raczej rekultywacja gleby, poprawa jej struktury i żyzności, ograniczenie erozji oraz wspomaganie retencji wody.
W odróżnieniu od poplonu ozimego czy poplonu ścierniskowego wysiewanego jako pasza, międzyplon ścierniskowy ma charakter typowo agrotechniczny i środowiskowy. Nie ma też stałego terminu zbioru – jego zakończenie następuje przed kolejnym sezonem wegetacyjnym, często na zasadzie przyorania lub mulczowania. W ramach tego rozwiązania stosuje się najczęściej mieszanki roślin, w tym roślin bobowatych drobnonasiennych, traw czy motylkowatych, których obecność sprzyja rozwojowi mikroorganizmów glebowych oraz poprawie struktury gleby.
Poplon ścierniskowy – dlaczego warto?
Nie da się ukryć, że międzyplony ścierniskowe pełnią funkcję znacznie szerszą, niż tylko nawozową. Choć często bagatelizowane, potrafią zdziałać cuda tam, gdzie ziemia jest zmęczona intensywną eksploatacją.
- Poprawa struktury gleby i jej żyzności
Pokrycie gleby roślinnością po momencie zbioru uprawy głównej zapobiega jej degradacji. Wpływa na zachowanie życia biologicznego, minimalizuje zjawisko zbicia gleby, a dodatkowo zwiększa zawartość próchnicy. Dzięki rozbudowanemu systemowi korzeniowemu roślin wysiewanych w ramach międzyplonu ścierniskowego gleba zostaje rozluźniona i napowietrzona.
- Wiązanie azotu i poprawa obiegu składników pokarmowych
Rośliny z grupy bobowatych, jak np. peluszka czy łubin, wiążą azot atmosferyczny, redukując potrzebę stosowania nawozów mineralnych. Co więcej, po przyoraniu pełnią funkcję zielonego nawozu, który w naturalny sposób wzbogaca profil odżywczy gleby.
- Zmniejszenie erozji i wypłukiwania składników odżywczych
Roślinność międzyplonowa, pokrywając pole, chroni je przed ulewami, wiatrem i wypłukiwaniem cennych związków mineralnych. Szczególnie istotne jest to w okresie intensywnych opadów oraz w regionach o glebach lekkich i piaszczystych.
Poplon ścierniskowy – terminy siewu
Czas to jeden z kluczowych czynników decydujących o sukcesie uprawy międzyplonu. Wysiew międzyplonu ścierniskowego powinien nastąpić niezwłocznie po zbiorze uprawy głównej – najlepiej w ciągu 2–3 dni. W praktyce oznacza to często drugą połowę lipca i pierwsze dni sierpnia. W Polsce, z uwagi na klimat, stałym terminem wysiewu przyjętym w wielu programach wsparcia rolniczego, jest okres do 20 sierpnia.
Nie można przy tym zapominać, że obowiązują tu także wymogi formalne. Dla celów ewidencji i kontroli należy udokumentować daty wysiewu, najlepiej w formie zapisu w ewidencji zabiegów agrotechnicznych. W przypadku ubiegania się o płatności ekologiczne, międzyplony ścierniskowe muszą być utrzymywane przez określoną liczbę dni – najczęściej przez 8 tygodni od dnia wysiewu mieszanki.
Jakie rośliny wybrać?
Wybór gatunków roślin do międzyplonu ścierniskowego zależy od wielu czynników – od typu gleby, przez potrzeby gospodarstwa, aż po lokalne warunki klimatyczne. W praktyce jednak najczęściej sięga się po:
- rośliny bobowate drobnonasienne (np. koniczyna,),
- trawy (w przypadku wsiewek trawy szczególnie ważna jest głębokość siewu i odpowiednie nawożenie),
- krzyżowe (np. rzodkiew oleista),
- mieszanki wielogatunkowe – uznawane za najskuteczniejsze z uwagi na zróżnicowane właściwości poszczególnych składników.
Dla spełnienia wymogów UE, międzyplon ścierniskowy nie może składać się wyłącznie z samych gatunków zbóż, a przynajmniej dwa z trzech gatunków powinny pochodzić z różnych rodzin botanicznych. Co więcej, zaleca się stosowanie mieszanki zawierającej minimum 70% masy nasion z grup uznawanych za korzystne dla gleby i bioróżnorodności.
Wybieraj sprawdzone mieszanki nasion
Międzyplon ścierniskowy to znacznie więcej niż tylko tymczasowa roślinność pokrywająca pole po żniwach. To przemyślany element całorocznego planowania, który nie tylko regeneruje glebę, ale również pomaga spełnić wymogi formalne związane z utrzymaniem powierzchni gruntów ornych w dobrej kondycji środowiskowej. Dlatego też warto postawić na sprawdzone rozwiązania od firmy TopNasiona oferującej wysokiej jakości produkty, które zdobyły zaufanie wśród rolników. Mieszanka TopGleba to nasiona roślin głęboko korzeniujących z gatunków roślin takich jak: facelia, rzodkiew oleista i seradela. Świetnie sprawdza się do spulchniania gleby i przy rozbiciu zwięzłych warstw. Wyka i peluszka wzbogacą glebę w azot. Z kolei mieszanka TopStruktura odpowiada za poprawę struktury gleby. W jej składzie znajdują się m.in. owies, facelia, koniczyna aleksandryjska. TopStruktura znakomicie sprawdza się na stanowiska pożniwnych, gdzie niezbędne jest ograniczenie strat azotu i szybka regeneracja gleby.
Międzyplon ścierniskowy a formalności
Nie da się ukryć, że obok korzyści agronomicznych, uprawa międzyplonu ścierniskowego wiąże się też z korzyściami administracyjnymi. W szczególności dotyczy to spełniania warunków w ramach dopłat bezpośrednich.
W ramach unijnych przepisów, obszary proekologiczne uznawane są za podstawę do przyznania płatności rolno-środowiskowych. Dotyczy to wyłącznie tych międzyplonów, które zostały wysiane zgodnie z ustalonym terminem wysiewu, utrzymane przez wymagany czas i zgłoszone w systemie. Co ważne, obowiązek ten dotyczy poszczególnych gatunków, a niewłaściwa mieszanka może skutkować odmową przyznania płatności.
Dla uzyskania pełnych korzyści, rolnik musi także powstrzymać się od stosowania środków ochrony roślin na tym obszarze, co sprzyja różnorodności biologicznej i wspiera naturalne mechanizmy ochronne. Obowiązek utrzymania obszarów proekologicznych (obszary EFA) dotyczy rolników posiadających więcej niż 15 ha gruntów ornych.
Wybierając mieszanki od TopNasiona można uzyskać wyżej wymienione płatności. Zarówno TOP GLEBA, jak i TOP STRUKTURA spełniają warunki ekoschematu.
Aby otrzymać dofinansowanie i sprostać wymaganiom ekoschematu „Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi”, należy wysiać mieszankę międzyplonową Top Struktura do dnia 1 października oraz pozostawić ją na polu co najmniej do 15 lutego kolejnego roku. W trakcie utrzymywania międzyplonu ozimego możliwe jest jego mulczowanie, jednak nie wcześniej niż po 15 listopada.