Ekoschematy – nowe formy dopłat od 2023 roku

Dopłaty bezpośrednie na nowych zasadach Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 będą wymagały od rolników dużo więcej zaangażowania niż do tej pory. Zrezygnowanie z realizacji dobrowolnych ekoschematów w produkcji roślinnej będzie wiązało się z dopłatami niższymi o około 30% niż do tej pory. Jakie warunki trzeba będzie spełnić, aby uzyskać pełne dopłaty?

Dopłaty 2023 – Stawki

Dopłata podstawowa wynosi 118 euro do 1 hektara powierzchni użytków rolnych. Rolnik w ramach ekoschematów będzie również mógł otrzymać: uzupełniające redystrybucyjne wsparcie dochodów do celów zrównoważoności (płatność redystrybucyjna) do maksymalnie 30 ha w wysokości 40 euro/ha, a także uzupełniające wsparcie dochodów dla młodych rolników (płatność dla młodych rolników) w wysokości 61 EUR/ha. Tak samo jak w latach poprzednich, rolnicy będą mogli otrzymać wsparcie do produkcji, m.in.. do roślin strączkowych na nasiona, pastewnych, truskawek, pomidorów, ziemniaków skrobiowych, buraków cukrowych, konopi włóknistych.

Będzie można uzyskać większą płatność dla gospodarstwa, jeśli postanowimy realizować praktyki korzystne dla środowiska naturalnego, klimatu i dobrostanu zwierząt, tzw. Ekoschematy – dodatkowe wsparcie dobrowolne dla rolnika i wykraczające ponad podstawowe wymogi określone w warunkowości. Są one dostępne dla rolników, którzy stosują praktyki rolnicze zgodne z celami UE w zakresie klimatu, środowiska i ochrony zasobów naturalnych. Główne zadanie polega na wspieraniu europejskich rolników. W ramach ekoschematów będzie można uzyskać dodatkowe dopłaty w następujących obszarach:

W ramach tego ekoschematu płatność roczna przyznawana będzie do powierzchni gruntów objętych poszczególnymi praktykami. Wsparciem w ramach interwencji będzie objętych 8 praktyk. Ten ekoschemat oparty jest o system punktowy przypisany do poszczególnych praktyk i mogą go realizować tylko te gospodarstwa, które spełnią warunek uzyskania minimalnej liczby punktów. Liczba ta stanowi równowartość punktów, które rolnik otrzymałby w sytuacji realizacji na co najmniej 25 % powierzchni użytków rolnych najwyżej punktowanej praktyki. Podstawę do wyliczenia płatności stanowi suma punktów uzyskana w ramach ekoschematu, uwzględniająca liczbę realizowanych praktyk, ich punktową wartość oraz powierzchnię, na której będą realizowane. Wysokość wsparcia odpowiada liczbie punktów przypisanych do danej praktyki. Wartość 1 pkt w przybliżeniu = 100 zł

Ekoschematy – poniżej poszczególne praktyki z liczbą punktów:

Gospodarstwo o powierzchni 10 ha UR – musi uzyskać minimalną liczbę 12,5 pkt

10 ha x 25% = 2,5 ha czyli 2,5 ha x 5 pkt/ha = 12,5 pkt

Gospodarstwo o powierzchni 100 ha – musi uzyskać minimalną liczbę 125 pkt

100 ha x 25% = 25 ha czyli 25 ha x 5 pkt/ha = 125 pkt

Rolnik w celu wypełnienia minimalnej liczby punktów będzie mógł realizować dowolną liczbę praktyk, pod warunkiem że będzie można je łączyć i realizować w jednym gospodarstwie. Co oznacza, że w zależności od tego jakie praktyki wybierze i jak wysoko będą one punktowane, na takiej powierzchni będzie realizował ekoschemat.

Przykład

Gospodarstwo o powierzchni 10 ha UR – warunkiem dostępu jest uzyskanie minimum 12,5 pkt.

Aby spełnić ten warunek gospodarstwo może np. zrealizować:

1 praktykę:

Międzyplony ozime / wsiewki śródplonowe – na powierzchni 2,5 ha x 5 pkt = 12,5pkt

Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt – na powierzchni 2,5 ha x 5 pkt = 12,5 pkt

Uproszczone systemy uprawy – na powierzchni 3,13 ha x 4 pkt = 12,5 pkt.

2 praktyki:

Wymieszanie słomy z glebą – na powierzchni 2,5 ha x 2 pkt = 5 pkt

Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant z wapnowaniem – na powierzchni 2,5 ha x 3 pkt = 7,5 pkt

Celem praktyki jest ochrona bioróżnorodności poprzez właściwe gospodarowanie na trwałych użytkach zielonych (TUZ) o niskiej wartości produkcyjnej, prowadzenie racjonalnego wypasu zwierząt, przeciwdziałanie negatywnemu trendowi zaprzestawania utrzymywania zwierząt trawożernych w gospodarstwach posiadających TUZ.

Płatność jest przyznawana do trwałych użytków zielonych położonych poza obszarami Natura 2000. Rolnicy, którzy będą realizować ekoschematy muszą:

• posiadać obsadę zwierząt trawożernych w gospodarstwie na poziomie co najmniej 0,3 DJP/ha na wszystkie trwałe użytki w gospodarstwie i maksymalnie 2 DJP/ha TUZ w okresie wegetacyjnym roślin;
• przestrzegać zakazu przeorywania TUZ w okresie realizacji ekoschematu.

Potrzebujesz mieszanki do gospodarowania na trwałych użytkach zielonych (TUZ) spełniającej warunki Rolnictwa węglowego i zarządzania składnikami odżywczymi?
Sprawdź naszą mieszankę traw Top Mix Podsiew, która jest bardzo dobrze zaprojektowana do podsiewu pastwisk i użytków zielonych.

Celem praktyki jest poprawa stanu i ochrona gleby w szczególności poprzez zwiększanie substancji organicznej w glebie. Rolnicy, którzy będą realizować ekoschematy, muszą:

• wysiać wsiewkę roślin bobowatych drobnonasiennych lub mieszanek z udziałem roślin bobowatych drobnonasiennych w uprawę główną lub
• wysiać międzyplony ozime w formie mieszanek utworzonych z co najmniej 2 gatunków roślin w terminie do 1 października i pozostawić na polu, co najmniej do 15 lutego następnego roku. W okresie utrzymania międzyplonu ozimego dopuszcza się jego mulczowanie, jednak nie wcześniej niż po 15 listopada.
• przestrzegać zakazu stosowania środków ochrony roślin na międzyplonach ozimych – przez okres ich utrzymania oraz w przypadku wsiewek śródplonowych – od momentu zbioru uprawy głównej przez co najmniej 8 tygodni lub do momentu wysiewu kolejnej uprawy głównej.

Potrzebujesz mieszanki międzyplonowej spełniającej warunki Rolnictwa węglowego i zarządzania składnikami odżywczymi?
Sprawdź naszą mieszankę Top Gleba, która działa strukturotwórczo na glebę zwiększając plon uprawy następczej.

Celem praktyki jest właściwe zarządzanie nawożeniem dostosowanym do zasobności gleb w azot, fosfor, potas, magnez, wapń i potrzeb roślin z wykorzystaniem analizy gleby i systemów wspomagania decyzji w zakresie nawożenia. Praktyka dzieli się na dwa warianty, w zależności od realizacji wariantu rolnicy będą musieli:

• w przypadku wariantu podstawowego – opracować i przestrzegać plan nawozowy do powierzchni gruntów ornych i trwałych użytków zielonych w gospodarstwie, opartego na bilansie azotu oraz chemicznej analizie gleby, określającego dawki składników pokarmowych (N, P, K i Mg oraz potrzeby wapnowania);

• w przypadku wariantu z wapnowaniem – obejmuje opisany wyżej zakres podstawowy rozszerzony o zastosowanie wapnowania, którego potrzeba wynika z przeprowadzonych badań gleby. Wsparcie do wapnowania przysługuje do powierzchni gruntów w gospodarstwie o pH poniżej lub równej 5,5, na których wykonywany jest zabieg wapnowania. Dofinansowanie w zakresie wapnowania do poszczególnych działek rolnych przysługuje nie częściej niż raz na 4 lata.

Wymagania:

• plan nawożenia z wykorzystaniem wyników chemicznej analizy gleby położonych na gruntach ornych i TUZ, wykonanej w laboratorium okręgowej stacji chemiczno-rolniczej lub innym laboratorium wykonującym badania agrochemiczne gleb (badania nie starsze niż 4 lata)
• plan nawozowy opracowany jest przy użyciu narzędzia INER–NAW lub innego narzędzia służącego opracowaniu planu nawozowego
• przestrzeganie planu nawozowego oznacza w szczególności stosowanie nawozów w ilości nie większej niż wskazane w opracowanym planie nawozowym
• rolnik prowadzi wykaz zabiegów agrotechnicznych

Celem praktyki jest poprawa jakości gleby i potrzeba odbudowy materii organicznej poprzez wzbogacenie struktury upraw o gatunki roślin, które wpływają zarówno na dodatni bilans substancji organicznej, jak i na zw ększanie się różnorodności biologicznej. Realizacja tej praktyki będzie polegała na:

• uprawie co najmniej 3 różnych upraw na gruntach ornych w gospodarstwie, przy czym uprawa główna w strukturze zasiewów nie może przekroczyć 65% i udział najmniejszej uprawy, nie może być mniejszy niż 10%;
• wysiewie co najmniej 20% w strukturze upraw gatunków roślin mających pozytywny wpływ na bilans substancji organicznej np. bobowate;
• udziale w strukturze zasiewów łącznie zbóż i rzepaku nie więcej niż 65%;
• udziale nie więcej niż 30% upraw mających ujemny wpływ na bilans substancji organicznej np.: roślin okopowych.

Celem praktyki jest ograniczenie emisji amoniaku do atmosfery i polega na:

• wymieszaniu określonej ilości obornika z glebą maksymalnie w ciągu 12 godzin od aplikacji na gruncie ornym;
• potwierdzeniu realizacji tej praktyki za pomocą tzw. zdjęcia geotagowanego przy wykorzystaniu aplikacji udostępnionej przez ARiMR(Mobilna ARiMR). Aplikacja dostępna jest na stronie internetowej ARiMR w zakładce; systemy teleinformatyczne ARiMR. Zdjęcia zrobione przy użyciu tej aplikacji mają podaną: lokalizację, a także dzień i godzinę.

Rolnik w celu potwierdzenia realizacji praktyki (wymieszanie obornika na gruntach) z jednej lokalizacji musi zrobić dwa zdjęcia: pierwsze w momencie rozpoczęcia rozrzucania obornika i drugie w momencie przyorania obornika. Różnica czasu na tych dwóch zdjęciach nie może przekraczać 12 godzin.

Zdjęcia przekazuje się niezwłocznie, ale nie później niż:

• w terminie 7 dni od dnia realizacji praktyki, jeżeli była ona wykonana po dniu złożenia wniosku o przyznanie płatności ( ARiMR wskaże dokładne punkty, w których rolnik musi zrobić zdjęcia. Aplikacja nie pozwala zrobić zdjęcia jeżeli nie stoi się w wyznaczonych punktach), lub
• w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku, jeżeli praktyka była  wykonana w terminie przed złożeniem wniosku (np. przy wiosennym terminie stosowania obornika, przed złożeniem wniosku obszarowego. Rolnik w momencie rozpoczęcia rozrzucania obornika, sam wykonuje po 2 zdjęcia w jednej lokalizacji. Liczba zdjęć na polu o powierzchni 1 ha minimum  po 2 zdjęcia z 4 lokalizacji)

Zdjęcie wykonane zawiera informacje o długości i szerokości geograficznej miejsca wykonania tego zdjęcia oraz datę i godzinę jego wykonania.

Przy tej praktyce nie jest wskazana ilość obornika. Natomiast zgodnie z wymogami maksymalna dawka nawozów naturalnych nie może zawierać więcej niż 170 kg N w czystym składniku na 1 ha użytków rolnych.

Jeżeli rolnik nie może wykonać zdjęcia geotagowanego dopuszcza się złożenie oświadczenia potwierdzającego wykonanie tej praktyki.

Celem praktyki jest ograniczenie emisji amoniaku do atmosfery i ma na celu stosowanie nawozów naturalnych określonej ilości innymi metodami niż rozbryzgowo obornika na gruntach ornych i trwałych użytkach zielonych.

Potwierdzeniem wykonania praktyki będzie zrobienie zdjęcia geotagowanego, pokazującego urządzenie, którym dokonuje się aplikacji nawozów płynnych, np. węże wleczone, aplikatory płozowe, aplikatory redlicowe, aplikatory talerzowe.

Celem praktyki jest zachowanie naturalnych zasobów przyrody przy równoczesnym osiąganiu zadowalających plonów. Realizacja praktyki będzie polegała na uprawie roślin w systemie bezorkowym lub uprawie pasowej (strip-till), to znaczy że zabiegi uprawowe wykonywane będą w zespole uprawek pożniwnych i przedsiewnych z wyłączeniem uprawy płużnej, a także pozostawieniu na polu całości resztek pożniwnych w formie mulczu.

Celem praktyki jest wykorzystanie słomy do utrzymywania lub zwiększania poziomu zawartości substancji organicznej, jak i składników pokarmowych w glebach. Realizacja praktyki będzie polegała na rozdrobnieniu i wymieszaniu całej słomy z glebą lub jej przyoranie po zbiorze plonu głównego na gruntach ornych.

W celu dokumentacji rolnik musi prowadzić wykaz rejestru zabiegów agrotechnicznych pozwalający potwierdzić realizację wymogu na działkach, na których realizowana jest praktyka i przekazać go do ARiMR.

Ekoschemat: Obszary z roślinami miododajnymi, polega na stworzeniu obszaru z roślinami miododajnymi przez wysiew mieszanki składającej się z co najmniej dwóch gatunków roślin miododajnych, która nie obejmuje obcych gatunków inwazyjnych, np. facelia błękitna, gryka zwyczajna, słonecznik zwyczajny, gorczyca jasna, nostrzyk biały lucerny i wiele innych, określonych w liście w rozporządzeniu wydanym przez Ministerstwo Rolnictwa – Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Obowiązuje także dodatkowo zakaz prowadzenia produkcji rolnej (w tym zakaz wypasu i koszenia) w terminie do dnia 31 sierpnia oraz zakaz stosowania wszystkich środków ochrony roślin. Oczywiście na obszarze z roślinami miododajnymi dozwolone i wskazane będzie stawianie uli. Na powierzchni z roślinami miododajnymi rolnik może realizować praktykę Uproszczone systemy upraw. Powierzchnia upraw roślin miododajnych będzie uwzględniana przy praktyce Zróżnicowana struktura upraw.

Ważne: Płatność do obszaru z roślinami miododajnymi nie przysługuje do powierzchni wykazanej we wniosku o przyznanie płatności na potrzeby realizacji normy GAEC 8 (obowiązek przeznaczenia 4% powierzchni gruntów ornych na obszary nieprodukcyjne).

Szacowana stawka płatności podstawowej wynosi ok. 269,21 EUR/ha.

Ten ekoschemat polega na wspieraniu produkcji roślinnej prowadzonej zgodnie z metodykami Integrowanej produkcji roślin poświadczającego ją posiadanym certyfikatem krajowego systemu jakości – Integrowana Produkcja Roślin (IP), który funkcjonuje na podstawie przepisów ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin (Dz. U. z 2020 poz. 2097) w danym roku. Dodatkowo także, rolnicy muszą zachować, w danym roku kalendarzowym, wszystkie posiadane w gospodarstwie trwałe użytki zielone. Płatność zostanie przyznana do powierzchni upraw, z których pochodzą produkty roślinne opatrzone w danym roku certyfikatem Integrowanej Produkcji Roślin oraz do powierzchni trwałych użytków zielonych odpowiadającej równowartości powierzchni upraw z których pochodzą produkty roślinne opatrzone w danym roku certyfikatem Integrowanej Produkcji Roślin, z wyłączeniem trwałych użytków zielonych wrażliwych pod względem środowiskowym, objętych normą GAEC 9.

Ekoschematu: Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin nie realizuje się na jednej powierzchni z:

• praktyką Opracowanie i przestrzeganie planu nawozowego
• ekoschematami: Obszary z roślinami miododajnymi  i Biologiczna ochrona upraw

Szacowana stawka płatności podstawowej w 2023 wynosi ok. 306,74 EUR/ha.

Ekoschemat: Biologiczna ochrona upraw, polega na zastosowaniu zabiegu ochrony roślin z wykorzystaniem biologicznej ochrony roślin przy użyciu preparatów mikrobiologicznych zgodnie z etykietą danego środka, co ma wyeliminować konieczność wykonania zabiegu chemicznego. Zabieg chemicznym środkiem ochrony będzie dopuszczony tylko w ostateczności, gdy nie będzie możliwa eliminacja patogenów poprzez preparaty mikrobiologiczne.

Płatność będzie przyznawana do powierzchni gruntów na obszarze zatwierdzonym do podstawowego wsparcia dochodów, na których rolnik przeprowadził, w celu eliminacji danego agrofaga, zabieg ochrony uprawy wyłącznie przy użyciu biologicznego środka ochrony roślin (dopuszczonego do obrotu na podstawie wydanego zezwolenia) zgodnie z zawartymi w etykiecie wymaganiami (art.34 ustawy)

Po dokonanych zabiegach w terminie do 31 sierpnia roku, w którym złożono wniosek rolnik składa za pomocą systemu teleinformatycznego do ARiMR:

• fakturę potwierdzającą zakup biologicznego środka ochrony roślin, która pozwoli na identyfikację zakupionego środka oraz jego ilości, a także jego nabywcy;
• wykaz działań agrotechnicznych, który zawiera co najmniej: oznaczenie powierzchni, numer działki ewidencyjnej, wielkość powierzchni, data wykonania zabiegu, nazwę uprawy, rodzaj wykonanej czynności, nazwę środka ochrony roślin/nawozu, ilość środka ochrony roślin/nawozu.

Ekoschematu Biologiczna ochrona upraw nie można realizować się na wspólnej powierzchni z ekoschematem: Obszary z roślinami miododajnymi oraz Integrowanej Produkcji Roślin.

Szacowana stawka płatności podstawowej wynosi ok. 89,89 EUR/ha.

Celem tego ekoschematu jest promowanie retencjonowania wody, które poprawia gospodarkę wodną, a także ogranicza emisję dwutlenku węgla do atmosfery. Płatność, jaką zakładają ekoschematy, przyznawana będzie rolnikom do TUZ na cele związane z retencjonowaniem wody, na których w okresie wegetacyjnym w danym roku faktycznie wystąpiły zalania, podtopienia zdefiniowane jako stan wysycenia profilu glebowego wodą na poziomie przynajmniej 80%, w okresie między 1 maja a 30 września, przez okres co najmniej 12 następujących po sobie dni. Od 2023 r. obowiązują nowe przepisy unijne, które wprowadziły zmiany w rodzajach wsparcia w ramach Wspólnej Polityki Rolnej.

Wsparcie będzie dotyczyło TUZ na których realizowane są dodatkowo:

• wybrane warianty pakietów przyrodniczych związanych z zachowaniem cennych siedlisk przyrodniczych i siedlisk zagrożonych gatunków ptaków w ramach Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego PROW 2014-2020 takich jak: Pakiet 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 z wyjątkiem wariantu 4.3. Murawy lub Pakiet 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000 z wyjątkiem wariantu 5.3. Murawy oraz analogicznych zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych w ramach Planu Strategicznego 2023-2027,
• ekoschemat Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi w zakresie praktyki Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt lub interwencji Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk na obszarach Natura 2000
• lub interwencji Rolnictwo ekologiczne i działania Rolnictwo ekologiczne PROW 2014-2020.

Podtopienie lub zalanie potwierdza wykaz działek wraz z danymi przestrzennymi tych działek oraz zalanego lub podtopionego obszaru na tych działkach sporządzany corocznie przez Instytut Uprawy Nawożenia i gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy.

Szacowana stawka płatności podstawowej wynosi ok. 63,15 EUR/ha.

Celem ekoschematu jest zachęcenie rolników do promowania podwyższonych (ponad obowiązujące standardy) warunków dobrostanu zwierząt

Wymagania ogólne dla interwencji:

• posiadanie odpowiedniej siedziby stada zarejestrowanej zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, a w przypadku drobiu – numeru zakładu drobiu,
• posiadanie planu poprawy dobrostanu zwierząt (nie dotyczy wypasu krów mlecznych),
• zwierzęta objęte wymogami muszą być oznakowanie i zarejestrowanie zgodnie z przepisami o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (jeśli dotyczy),
• jednorazowe odbycie szkolenia z zakresu metod ograniczających stosowanie antybiotyków (wymóg ten obowiązuje od 2024 r.).

Dobrostan zwierząt będzie kontynuacją wsparcia dla gatunków/grup zwierząt objętych działaniem Dobrostan zwierząt PROW 2014-2020 tj.: świń (lochy, tuczniki), bydła (krowy mleczne, krowy mamki) i owiec, z rozszerzeniem o kury nioski, kurczęta brojlery, indyki mięsne, konie, bydło opasowe oraz kozy.

W odniesieniu do świń i bydła zastosowanie ma system punktowy polegający na możliwości wyboru przez rolnika z katalogu poszczególnych praktyk podwyższający poziom  dobrostanu zwierząt – praktyk, jakie obejmują ekoschematy, możliwych do realizacji w danym gospodarstwie.

Podstawowym warunkiem realizacji ekoschematu – Dobrostan zwierząt, jest wybór praktyki polegającej na zapewnienie zwierzętom zwiększonej powierzchni bytowej w pomieszczeniach/ budynkach. Jedynie przy wyborze tej praktyki możliwa jest realizacja pozostałych praktyk przewidzianych dla danej grupy zwierząt.

Praktyki dodatkowe: zapewnienie utrzymania na ściółce ze słomy lub podobnego materiału, pozwalający na jednoczesny odpoczynek( bydło, świnie), późniejsze odsadzenie młodych od matki (prosięta odsadza się nie wcześniej niż w 35 dniu od ich urodzenia, cielęta nie wcześniej niż w 5 dniu od ich urodzenia), utrzymanie świń w cyklu zamkniętym, zapewnienie wybiegu przez co najmniej 4 godz. dziennie przez cały rok (krowy mleczne, krowy mamki).